Urinoir, ontworpen door Rem Koolhaas met foto’s van Erwin Olaf. Foto: Stella Dekker
Kunstroute Groningen
Naast de befaamde eierballen, Hooghoudt Jenever en Knols koek is Groningen eigenzinnig, nuchter en onvervalst. Dat karakter ervaar je pas echt als je off the beaten track gaat. Ontdek je eigen pad en houd je ogen open. Kruip door de sluipdoor steegjes vol streetart en laat je verrassen. En wees vooral zelf ook een beetje rebels door verder te kijken dan de Groningse pronkjuwelen die wij voor je hebben uitgelicht. Want pas als je anders kijkt zie je de (on)opmerkelijke kunst.
Off the beaten art
Deze stadswandeling neemt je mee langs de onontdekte kant van Groningen. We gaan buiten de gebaande paden en ontdekken off the beaten art: kunst die je in de haast van alledag eigenlijk niet opvalt. Rauwe randjes gecombineerd met de schoonheid van Stad, dat mag je verwachten van deze kunstroute.
Streetart Papengang (2019-2020)
Ga je off the beaten track, dan kom je ook duistere plekken tegen. Een rauw randje kan best spannend zijn. Neem de Papengang. Gesitueerd midden in het uitgaansgebied van de stad had deze steeg een wat slecht imago. Sinds kort heeft de illustere gang een nieuw gezicht. Letterlijk. Van smoezelig steegje tot aantrekkelijke achterafstraat. Met de graffitikunst van local Roland Carter is de Papengang getransformeerd tot een kleurrijke poort naar het Groninger nachtleven.
Vervlogen tijden - Klaas Lageweg (2015)
De duif die alle dieven ziet. Deze metershoge muurschildering vind je pal naast het politiebureau. Deze stadsdoeve is klaar om te gaan. Daarbij trekt hij een boer met zijn melkkar mee vooruit. Een verwijzing naar Boer Bierling, de bewoner van de laatste boerderij in hartje stad, daar waar nu de parkeergarage zit. Als je goed kijkt, zie je pixels in het kunstwerk. Kunstenaar Klaas Lageweg noemt dit realpixelisme en zorgt hiermee voor een modern accent in zijn authentieke streetart.
Tschumipaviljoen - Bernard Tschumi (1990)
Het Tschumipaviljoen, ontworpen door deconstructivistisch architect Bernard Tschumi, is onderdeel van een kunstmanifestatie in de jaren ’90. Vijf kunstenaars werden uitgenodigd om een paviljoen voor tijdelijk gebruik te ontwerpen. Dit paviljoen bleef staan. Een echte eyecatcher in de stad, deze merkwaardige ‘kas’. Tegenwoordig zijn er nog altijd tentoonstellingen in te zien, vaak installaties waarbij de nadruk ligt op moderne media. En mocht je je afvragen hoe het kan dat niet alles op één hoop glijdt terwijl hij zo scheef staat: als je goed kijkt zie je dat de ruimte in vijf delen is verdeeld met haakse wanden. Zo blijft alles op z’n plek.
Second Thought - Giny Vos (2008)
Menig Stadjer zal in de haast zijn hoofd wel eens gestoten hebben aan deze omgekeerde sneeuwbol in de fietsenkelder. In dit ‘underground’ kunstwerk zie je de vertrouwde vormen van het hoofdstation terug. Naarmate de dag vordert, zorgt een spel van licht en donker ervoor dat het stationsgebouw verandert in een sprookjesachtige schaduw van zichzelf. Daarmee legt de koepel op een bijzondere manier een verbinding tussen het monumentale station en het moderne stadsbalkon.
Interieur stationshal - Isaac Gosschalk (1896)
We horen je denken: “Wat is er ‘off the beaten track’ aan een stationshal die al meer dan een eeuw staat te pronken?” In de haast van het dagelijks leven zijn we geneigd om van hot naar her te rennen en vergeten we schoonheid te zien in dingen die je ‘toch wel kent.’ Kijk eens omhoog. Dit prachtige plafond is bijna volledig gemaakt van papier-maché. Daarnaast is de hal een zogenaamde salle des pas perdus, letterlijk een zaal waarin voetstappen verloren gaan. De Groninger kunstenaar F.H. Bach (destijds docent aan kunstacademie Minerva) verwijst hiermee niet alleen naar de akoestiek, maar ook naar de functie van de hal. Een wachtruimte waarin mensen rondwandelen om de tijd te doden en min of meer nutteloos hun voeten verplaatsen.
Verborgen kunst in de Folkingestraat
Dat de Folkinge een levendige en kleurrijke straat is, mag duidelijk zijn. Toch kent deze straat ook een donker verleden. Zo kwam er, tijdens de Tweede Wereldoorlog, abrupt een einde aan de levendigheid van de Folkingestraat, toentertijd het middelpunt van de Joodse buurt. De bewoners werden naar concentratiekampen gebracht, hun winkels en ambachten bleven verloren achter. De (verborgen) kunst in de Folkingestraat herinnert ons aan deze tijd.
Zo vind je hier het Portaal (verborgen deur) van Gert Sennema. Achter deze dichte deur ligt de geschiedenis van de Folkingestraat die niemand meer kan navertellen. Verleg je blik naar je voeten, dan zie je Galgal Hamazalot van Joseph Semah in de straatstenen liggen. Van begin tot eind loop je langs de verschillende fases van de maan. Als je deze samenlegt, zie je in de maanstenen een oog. Het oog dat alles zag. Als laatste het (voorgesneden) paradepaard van Marijke Gémessy in de muur tussen nummer 23 en 25. Hier zat vroeger een paardenslager en dit paard is het enige overblijfsel. Erachter zie je de nog authentieke slagerstegels, waarvan alleen de kleur van veranderd is.
Openbaar toilet - Erwin Olaf & Rem Koolhaas (1996)
Als je moet, dan moet je. En waar doe je dat nou liever dan op dit unieke urinoir. Op het openbare toilet zie je een fotocollage die de strijd der seksen uitbeeldt: dames en heren die elkaar speels te lijf gaan. Gekleed in parels en diamanten, zwaaiend met deegrollers, zwaarden en bokshandschoenen. Het ronde toiletgebouw, in 1996 ontworpen door Rem Koolhaas, is opgetrokken uit melkglas. Met de foto’s van Erwin Olaf erop is het een gezellig plasje plegen zo. Extra gezellig vanwege de twee ingangen. Eentje voor de dames en een voor de heren, zodat je tegelijk ‘kan’.
Vrouwenbuste op erezuil - Anne Wenzel (2018)
De Vishoek was vroeger een knooppunt voor schepen vanuit de Zuider- en Noorderhaven. En waar havens waren, was prostitutie. Tot een aantal jaar geleden scheen hier een voornamelijk rode gloed door de straten. Eeuwenlang was deze buurt de thuishaven van de meisjes van plezier. Nu is er nog maar één: de vrouwenbuste, gemaakt door Anne Wenzel. Zo bepalen de dames, dankzij deze buste, nog steeds het straatbeeld van het A-kwartier. Wenzel heeft hiermee een monument voor de vrouw als mens gemaakt, met al haar schoonheid, kracht en kwetsbaarheid.
Farsi Largo/Making space - Janet Mullarney (1996)
Farsi Largo/Making Space verschuilt zich nergens achter, is volledig zichtbaar, maar wordt toch zelden door voorbijgangers opgemerkt. Dit komt doordat het werk zes meter boven de grond zweeft. Farsi Largo staat in het Italiaans voor behoedzaam vooruit bewegen. Terwijl het kunstwerk al bijna een kwart eeuw oud is, is het misschien juist wel hét kunstwerk van deze tijd: making space voor de anderhalvemetersamenleving. Deze man en vrouw, die naar elkaar toe lijken te zweven, laten ons verbondenheid zien zonder dicht bij elkaar te zijn.
Wervel - Nicky Assman (2019)
Het laatste werk op de route is te vinden in de parkeergarage onder het Forum, het imponerende ruimteschip midden in de stad. Is Wervel het weggestopte kindje? Dat zeker niet! Deze 20 meter lange LED-sculptuur is geïnspireerd op een tornado. Kunstenares Nicky Assmann combineert kunst, natuur, wetenschap en cinematografie in haar werk. Het resultaat is een wervelwind van gecomponeerde videobeelden met vloeiende dynamische hyperkleuren. Hieruit ontstaat een prachtige compositie van licht, beweging en verbeelding die verwondert en de zintuigen prikkelt.
Bekijk alle informatie omtrent de route op de website van VVV Groningen.
